1. МӘМС-ке қанша төлеу керек?

МӘМС үшін ай сайынғы төлем мөлшері төлеушінің санатына байланысты:

• Жұмыс беруші: қызметкер жалақысынан - 3%, ең жоғары төлем - 25500 теңге.
• Жалдамалы қызметкер, азаматтық-құқықтық сипаттағы шарты бойынша жұмыс істейтін тұлғалар - 2%, ең жоғары төлем - 17000 теңге.
• Жеке кәсіпкерлер (ЖК), шаруа қожалықтарының (ШҚ) иелері, жеке практикамен айналысатын тұлғалар - 1,4 ЕТЖ - дан 5%, 5950 теңге
• Дербес төлеуші - 1 ЕТЖ - дан 5%, 4250 теңге.
• Бірыңғай төлем төленетін тұлғалар: жұмыс беруші - 15%, қызметкердің жалақысынан бірыңғай төлем сомасының 10%

Егер өткен (2023) жыл үшін берешек болса, оны өтеу үшін дербес төлеуші ретінде берешектің әрбір айы үшін 3500 теңге төлеу қажет.

2024 жылы ең төменгі жалақы мөлшері (ЕТЖ) 85000 теңгені құрайды.

Жарналарды кез келген банкте, оның мобильді қосымшасында, "Қазпошта" АҚ, Касса 24 терминалдары және Qiwi әмиян арқылы төлеуге болады.

Дереккөздер: 

* Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 16 қарашадағы «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» №405-V ҚР Заңының 27-бабының 1-тармағы, 28-бабы.

* Қазақстан Республикасының 2017 жылғы 25 желтоқсандағы «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» № 120-VI Кодексінің 776-3-бабы.

2. Жұмыс берушілер мен салық агенттері қалай төлейді*

Жұмыс берушілер МӘМС төлемдерінің екі түрін жасайды:
1) олар ай сайын қызметкер жалақысының 3% мөлшерінде өз қаражатынан төлейтін аударымдар. Ай сайынғы аударымдардың ең жоғары сомасы айына 10 еселенген ЕТЖ**-дан 3% - дан немесе 2024 жылы 25500 теңгеден аспауы тиіс. Аударымдар үшін төлем тағайындау коды (КНП) - 121;

2) жарналар. Олардың жұмыс берушісі қызметкердің жалақысынан ай сайын 2% ұстайды. Мұнда да жоғарғы шек бар, айына 10 еселенген ЕТЖ-дан 2%-ы одан артық жұмыс беруші төлемеуі тиіс немесе 2024 жылы 17000 теңге. Егер қызметкер бірнеше жерде еңбек етсе, барлық жұмыс орындарынан МӘМС жарналарының сомасы ай сайын 17000 теңгеден аспауы тиіс. Жарналар үшін төлем тағайындау коды (КНП) - 122.

Ақылы жұмыстарды немесе қызметтерді көрсету үшін қабылданған тұлғалардың МӘМС аударымдарын салық агенті* (жұмыс беруші) қызметкерлерге төлеген сияқты аударады. Жарналар үшін төлем мақсатының коды (PNC) - 122.

*Салық агенті - Салық кодексіне сәйкес төлем көзінен ұсталатын салықтарды есептеу, ұстап қалу және аудару міндеті жүктелген тұлға
**ЕТЖ - ең төменгі жалақы. 2024 жылы оның мөлшері 85000 теңгені құрайды.

Дереккөздер: 

* Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 16 қарашадағы «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» № 405-V ҚР Заңының 27 – бабы,  28-бабы.
* Қазақстан Республикасының 2017 жылғы 25 желтоқсандағы «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» № 120-VI Кодексінің 776-3-бабы.

3. МӘМС төлемдерін уақтылы төлемегені үшін өсімпұл

МӘМС төлемдерін уақтылы төлемегені үшін өсімпұл: мерзімі өткен әрбір күн үшін (төлем күнін қоса алғанда) ҚР Ұлттық Банкінің 1,25 еселенген базалық мөлшерлемесі есебінде есептеледі.

Өсімпұл төлемдер төленбеген кезде есептеледі:

• Жұмыс берушілер (жұмыстарды немесе қызметтерді өтеулі көрсету шарттары бойынша жалданған қызметкерлер мен адамдар үшін) 
• Жеке кәсіпкерлер (ЖК)
• иелері 
• Жеке практикамен айналысатын адамдар 
• Жеке көмекшілер үшін бірыңғай төлем төлеушілер

Дереккөздер: 

* Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 16 қарашадағы «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» № 405-V ҚР Заңының 14 бабы, 30 бабы.

* Қазақстан Республикасының 2017 жылғы 25 желтоқсандағы «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» № 120-VI Кодексінің 117-бабы

4. МӘМС-ке қате немесе артық төленген аударымдар мен жарналарды қайтару

Қайтаруды рәсімдеу үшін "Азаматтарға арналған үкімет "мемлекеттік корпорациясы" КЕАҚ-ға қағаз жеткізгіште артық есептелген сомаларды қайтару туралы өтініш беріледі. Мемлекеттік корпорацияның мекенжайын сайттан табуға болады gov4c.kz
Іс-қимыл тәртібі:

Дербес төлеуші өтініш берген кезде дұрыс төленбеген кезеңдер үшін түбіртектерді қоса отырып, үлгі бойынша өтінішті толтыру керек.

Өтінішті төлеуші-жұмыс беруші берген кезде оның пайдасына жарналар жүргізілген сомаларды қайтаруға қызметкердің келісімі туралы өтініш қосымша міндетті түрде қоса беріледі.

Қызметкерлер тізімінде қателіктер жіберілген жағдайда, жұмыс берушіге анықтама-растау қоса берілуі қажет.
Қайтарудан бас тартылуы мүмкін, егер:

1. Банктің деректемелері дұрыс көрсетілмеген.

2. Өтініш ДСӘДМ-нің 2017 жылғы 30 маусымдағы № 478 бұйрығына 1-қосымшаның нысанына сәйкес келмейді.

3. Қайтарудың дұрыс емес себебі көрсетілген.

4. Толық емес құжаттар пакеті немесе құжаттар оқылмайды.

5. Ақшаны қайтаруға негіз жоқ.

6. Қолданыстағы ЖК өзі үшін жарналарды төледі және төлем жалғыз болып табылады;

7. ҚР аумағында уақытша болатын ЕАЭО елдерінен келген еңбекші көшіп келушінің жұмыс істемейтін отбасы мүшесі жарналарды дербес төледі және жалғыз төлем болып табылады.

Дереккөздер:
* Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 16 қарашадағы «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» № 405-V ҚР Заңының 30-бабы

* ҚР ДСМ 2017 жылғы 30 маусымдағы № 478 бұйрығымен бекітілген аударымдарды және (немесе) жарналарды уақтылы және (немесе) толық төлемегені үшін аударымдардың, жарналардың және (немесе) өсімпұлдардың артық (қате) есептелген сомаларын төлеушілерге қайтаруды жүзеге асыру қағидаларының 2-тарауының 3-тармағы

5. Жеке көмекшілер*

Жалға алушы жеке көмекші үшін МӘМС жарналарын ай сайын 2% мөлшерінде төлейді.

2024 жылы ең жоғары сома-17000 теңге (10 еселенген ЕТЖ-дан 2%).

Төлем тағайындау коды-122.

* Жеке көмекші бірінші топтағы мүгедектерге олардың қозғалуына және нысандарға баруына көмектесу арқылы қызмет көрсетеді.

* Жалдаушылар бірінші топтағы мүгедектігі бар адамдар не бірінші топтағы мүгедектігі бар адамның сенімхаты бар адамдар болуы мүмкін

Дереккөздер:
* Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 16 қарашадағы «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» № 405-V ҚР Заңының 28-бабы

6. Жеке кәсіпкерлер (ЖК), жеке практикамен айналысатын тұлғалар және шаруа қожалықтарының (ШҚ) иелері

ЖК (жеке кәсіпкерлер), жеке практикамен айналысатын адамдар және шаруа қожалықтарының иелері МӘМС-ке 1,4 ЕТЖ-дан 5% мөлшерінде жарна төлейді, бұл 2024 жылы 5950 теңгені құрайды.

Сақтандыру мәртебесін сақтау үшін жарналар ай сайын төленуі керек.

Төлем тағайындау коды (ТТК) — 122.

Жарналарды кез келген банкте,мобильді қосымшасында, "Қазпошта" АҚ, Касса 24 терминалдары және Qiwi әмиян арқылы төлеуге болады.

* жеке практикамен айналысатын адам-жеке нотариус, жеке сот орындаушысы, адвокат, кәсіби медиатор 

Дереккөздер: 

* Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 16 қарашадағы «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» №405-V ҚР Заңының 28-бабының 3-тармағы

* жеке практикамен айналысатын адам-жеке нотариус, жеке сот орындаушысы, адвокат, кәсіби медиатор 

7. Дербес төлеушілер

Дербес төлеушілер - бұл тұрақты жұмысы жоқ және жеңілдікті санатына кірмейтіндер.

Жарна 1 ЕТЖ-нің 5% -. құрайды, бұл 2024 жылы ай сайын 4250 теңгеге тең.
Төлем тағайындау коды-122.

Төлем әдістері:

Өткен жылғы қарызды (12 айға дейін) және одан әрі жарналарды үнемі төлеу.

Болашақ 12 ай үшін төлеу, бұл ретте берешек есепке алынбайды.
Сақтандыру мәртебесі төлем жасалғаннан кейін 3 күн ішінде беріледі.

Жарналарды кез келген банкте, оның мобильді қосымшасында, "Қазпошта" АҚ, Касса 24 терминалдары және Qiwi әмиян арқылы төлеуге болады

Дереккөздер: 

* Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 16 қарашадағы «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» №405-V ҚР Заңының 28-бабының 4-тармағы

8. МӘМС жарналарын мемлекет төлейтін халықтың жеңілдетілген санаттары

ҚР халқының әлеуметтік осал топтарынан шыққан азаматтардың 15 санаты үшін МӘМС жарналарын мемлекет төлейді, оның ішінде:

1. 1.Балалар;
2. 2.Ресми түрде тіркелген жұмыссыздар;
3. 3.Жұмыс істемейтін жүкті әйелдер (олар үшін зейнетақы жарналары мен әлеуметтік аударымдар алдыңғы 2 айдан артық төленбейді);
4. 4.Жұмыс істемейтін ата-ана (заңды өкілдердің бірі), бала үш жасқа толғанға дейін;
5. 5.Жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға, баланы (балаларды) үш жасқа толғанға дейін оның (олардың) күтіміне байланысты демалыста жүрген адамдар;
6. 6.Мүгедектігі бар бала күтімін жүзеге асыратын жұмыс істемейтін адамдар;
7. 7.Бірінші топтағы мүгедектігі бар адамға күтім жасауды жүзеге асыратын жұмыс істемейтін адамдар;
8. 8.Қазақстанның Бірыңғай жинақтаушы зейнетақы Қорынан зейнетақы төлемдерін алушылар, оның ішінде Ұлы Отан соғысының ардагерлері;
9. 9.Қылмыстық-атқару (пенитенциарлық) жүйесі мекемелерінде (қауіпсіздігі ең төмен мекемелерді қоспағанда)сот үкімі бойынша жазасын өтеп жүрген адамдар;
10. 10.Тергеу изоляторларында ұсталатын адамдар, сондай-ақ үй қамағына алу түріндегі бұлтартпау шарасы қолданылған жұмыс істемейтін адамдар;
11. 11.Жұмыс істемейтін қандастар;
12. 12."Алтын алқа", "Күміс алқа" алқаларымен наградталған немесе бұрын "Батыр ана" атағын алған, сондай-ақ I және II дәрежелі "Ана даңқы" ордендерімен наградталған көп балалы аналар;
13. 13.Мүгедектігі бар адамдар;
14. 14.Орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары білім беру, сондай-ақ жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында күндізгі оқу нысаны бойынша білім алатын адамдар (күндізгі бөлім студенттері);
15. 15.Жұмыс істемейтін мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек алушылар.

Сіз өзіңіздің әлеуметтік мәртебеңізді портал арқылы тексере аласыз egov.kz жеке кабинетте.
Егер адам жеңілдікті санатқа ие болса, бірақ МӘМС – те сақтандыру мәртебесі болмаса - оны растау үшін "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясының КЕАҚ-на жүгіну қажет.

Сондай-ақ qoldau 24/7 мобильді қосымшасы арқылы МӘМС-те уақытша сақтандыру мәртебесін алу үшін медициналық сақтандыру қорына өтініш беруге болады.

Ол үшін жеңілдікті санаттың бар екендігі туралы растауды және жеке басын куәландыратын құжаттарды ұсыну қажет.

Дереккөздер: 

* Қазақстан Республикасының 2015 жылғы 16 қарашадағы «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» №405-V ҚР Заңының 26-бабының 1-тармағы

9. МӘМС-ке артық төленген төлемдерді басқа кезеңдерге қайта бөлуге бола ма?

МӘМС төлемдерін басқа кезеңдерге қайта бөлуге болмайды, бірақ оларды қайтаруға болады.